Στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου είχαν υπογραφεί από τις δυνάμεις της Αντάντ, μυστικές συμφωνίες για τον καθορισμό των ζωνών επιρροής στη Μέση Ανατολή. Με τη συμφωνία του Λονδίνου (1916) η περιοχή της Κιλικίας και της Συρίας βρίσκονταν στη ζώνη επιρροής της Γαλλίας, η Μεσοποταμία, η Αραβία και τα λιμάνια της Παλαιστίνης στης Αγγλίας ενώ η Ρωσία διεκδικούσε την Αρμενία και το Κουρδιστάν. Με την συνθήκη της Μωριέννης (Σαβοΐα - 1917) η περιοχή της Σμύρνης παραχωρείται στην Ιταλία. Οι συνθήκες με καθαρά αποικιακό χαρακτήρα αναθεωρήθηκαν αργότερα. Η συνθήκη της Μωριέννης δεν απέκτησε ποτέ νομική ισχύ επειδή η Ρωσία δεν την είχε υπογράψει και δεν την αναγνώριζε.
Το Συμβούλιο της Ειρήνης, πριν από την υπογραφή της συνθήκης των Σεβρών, παρά την αντίδραση της Ιταλίας λόγω της συνθήκης της Μωριέννης, ανέθεσε στην Ελλάδα την προσωρινή διοίκηση της περιοχής της Σμύρνης. Προηγουμένως η κυβέρνηση Βενιζέλου, για να επιτύχει την ευνοϊκή στάση των δυτικών συμμάχων στα ελληνικά αιτήματα της Μ. Ασίας και Θράκης, δέχτηκε να στείλει ελληνικό στρατό στην Ουκρανία εναντίον του νέου σοβιετικού καθεστώτος (Φεβρουάριος-Μάρτιος 1919). Η ενέργεια αυτή προδιέθεσε δυσμενώς τους Σοβιετικούς απέναντι στους `Ελληνες της Ν. Ρωσίας και στα ελληνικά στρατεύματα της Μικρά Ασίας.
Σμύρνη 1919: η αποβίβαση του 1/38 ευζωνικού συντάγματος στην προκυμαία της Σμύρνης.
Στις 2/15 Μαΐου 1919 αποβιβάζονται στη Σμύρνη ελληνικά στρατιωτικά αγήματα προκαλώντας κύμα ενθουσιασμού στον ελληνικό πληθυσμό και τον φανατισμό των Τούρκων. Ο Βενιζέλος κατορθώνει με τα ελληνικά στρατεύματα να διευρύνει την εντολή και η ελληνική διοίκηση καλύπτει όλη σχεδόν την περιοχή του Αϊδινίου. Το γεγονός αυτό προκαλεί την έντονη αντίδραση του τουρκικού στοιχείου. Η επέκταση αυτή ήταν εγχείρημα δύσκολο για τον ελληνικό στρατό, ο οποίος βρισκόταν μακριά από τα κέντρα εφοδιασμού του και δε διέθετε τον αναγκαίο εξοπλισμό. Ταυτόχρονα, η παρουσία των Ελλήνων μέσα στην Τουρκία αναζωπύρωνε τον τουρκικό εθνικισμό, ο οποίος βρίσκει τον εκφραστή του στο πρόσωπο του Κεμάλ Ατατούρκ, συνταγματάρχη του τουρκικού στρατού και σφοδρού πολέμιου του σουλτανικού καθεστώτος.
Ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ στο κέντρο, ανάμεσα σε συνεργάτες του.
Ο Κεμάλ οργανώνει επαναστατικό στρατό και αρχίζει πόλεμο φθοράς στις παρυφές των ελληνικών θέσεων. Αυτό αναγκάζει το Βενιζέλο να στέλνει συνεχώς ενισχύσεις στη Μικρά Ασία, όπου είχε να αντιμετωπίσει και τους Ιταλούς, που είχαν καταλάβει την Αττάλεια και την Αλικαρνασσό. Οι Ιταλοί ενίσχυαν τους Τούρκους και έρχονταν σε προστριβές με τους `Ελληνες.
Ο Βενιζέλος ζητεί από τους συμμάχους να επιτεθεί κατά των κεμαλικών θέσεων σε περιοχές έξω από την ελληνική δικαιοδοσία. Οι σύμμαχοι δίνουν την άδεια, αλλά η Ελλάδα θα ενεργήσει με δική της ευθύνη. Η Ελλάδα αναγκάζεται να εκκαθαρίσει μόνη της τη κατάσταση και ο ελληνικός στρατός προελαύνει μέχρι την Προύσα αναγκάζοντας τον Κεμάλ να υποχωρήσει στη Νικομήδεια.
Προέλαση των Ελληνικών δυνάμεων προς την `Αγκυρα.
Η επίσημη σουλτανική κυβέρνηση της Κωνσταντινούπολης αποδέχεται με ορισμένες τροποποιήσεις τη συνθήκη των Σεβρών, όμως οι κεμαλικοί αρνούνται να την αναγνωρίσουν και με προκήρυξη τους (Εθνικό Συμβόλαιο) ζητούν την Ανατολική Θράκη και ολόκληρη τη Μικρά Ασία.
Η επάνοδος του Κωνσταντίνου στο θρόνο και η κυβερνητική αλλαγή στην Ελλάδα δημιουργούν νέα προβλήματα. Οι Γάλλοι μεταβάλλουν την πολιτική τους δήθεν λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης στον Κωνσταντίνο και στρέφονται προς τον Κεμάλ. Αυτό οφείλεται στον έντονο οικονομικό συναγωνισμό της Γαλλίας με την Αγγλία στο χώρο της Εγγύς Ανατολής. Η Γαλλία δε βλέπει ήττα του κεμαλικού στρατού από μόνο τον ελληνικό γιατί γνωρίζει ότι καμιά ευρωπαϊκή χώρα δεν θα στείλει στρατό στη Μικρά Ασία. Βλέπει επίσης με δυσπιστία την παρουσία ελληνικών δυνάμεων στη Μ. Ασία και τις θεωρεί εντολοδόχους της αγγλικής πολιτικής. `Ετσι, για να εξασφαλίσει τα οικονομικά της συμφέροντα στην Τουρκία υπογράφει με το κεμαλικό καθεστώς το Σύμφωνο της `Αγκυρας (Οκτώβριος 1921) με το οποίο παραχωρεί στον Κεμάλ την Κυλικεία με αντάλλαγμα οικονομικά προνόμια στα εδάφη της Τουρκίας, την πώληση όπλων στον κεμαλικό στρατό και την αποστολή Γάλλων εκπαιδευτών για την αναδιοργάνωση της τουρκικής αστυνομίας. Την ίδια πολιτική ακολουθεί και η Ιταλία που αποσπά οικονομικές παραχωρήσεις στην περιοχή της Αττάλειας, ενώ εφοδιάζει με οπλισμό τους Τούρκους.
Οι οικονομικοί κύκλοι του Λονδίνου ανησυχούν και αρχίζουν να προσανατολίζονται και αυτοί προς το κεμαλικό καθεστώς, όχι όμως ανοιχτά. Θεωρητικά η αγγλική κυβέρνηση υποστηρίζει τις ελληνικές θέσεις, χωρίς όμως να παρέχει κάποια οικονομική ή στρατιωτική βοήθεια στις ελληνικές δυνάμεις της Μ. Ασίας. Δε δέχεται να αποχωρήσουν οι `Ελληνες από τη Μ. Ασία γιατί τότε ο κεμαλικός στρατός θα στραφεί εναντίον των ισχνών αγγλικών δυνάμεων που έλεγχαν τα Στενά, τα οποία ήταν ζωτικής σημασίας για την προώθηση της αγγλικής πολιτικής στην περιοχή της Εγγύς Ανατολής.
Οι Η.Π.Α. αντιμετώπιζαν με εχθρότητα τις επεμβάσεις των ευρωπαϊκών δυνάμεων στην Εγγύς Ανατολή και υποστήριζαν τη λύση των προβλημάτων με βάση την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών. Το ενδιαφέρον των Η.Π.Α. για την Εγγύς Ανατολή και την Τουρκία εκδηλώνεται στις αρχές του 20ου αιώνα με την ίδρυση τραπεζών, σχολείων, νοσοκομείων από αμερικάνικες αποστολές.
Η Σοβιετική `Ενωση αντιτίθεται στη στρατιωτική επέμβαση στη Μ. Ασία, γιατί θεωρεί ότι υποκινείται από ιμπεριαλιστικές καπιταλιστικές δυνάμεις. Η Σοβιετική `Ενωση και το κεμαλικό καθεστώς υπέγραψαν Σύμφωνο Φιλίας (Μάρτιος 1920) που διακανόνιζε το καθεστώς των Στενών χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους Δυτικούς και προέβλεπε οικονομικό-τεχνική βοήθεια εκ μέρους της Σοβιετικής `Ενωσης προς την κεμαλική Τουρκία.
Ο Μουσταφά Κεμάλ στην `Αγκυρα με τους αντιπροσώπους των Σοβιέτ.
Η προσέγγιση Κεμάλ - Σοβιετικών θα μπορούσε να έχει και ιδεολογικές επιπτώσεις στο κεμαλικό κίνημα. `Ετσι οι δυτικές δυνάμεις ευνοούν τον Κεμάλ και το κίνημα του επιδιώκοντας η κάθε μια τα συμφέροντα της. Στην Ελλάδα ο Βενιζέλος όσο βρισκόταν στην εξουσία κατηγορείτο από την αντιπολίτευση ότι είχε ρίξει την χώρα στη μικρασιατική περιπέτεια. `Οταν δε η αντιπολίτευση ανέβηκε στην εξουσία αντί να καλέσει την Τουρκία σε διαπραγματεύσεις για ένα έντιμο συμβιβασμό, άρχισαν να ενεργούν πιο δραστήρια από τους αντιπάλους τους για τη συνέχιση και επιτυχία της εκστρατείας. Η κυβέρνηση του Δ. Γούναρη κλιμακώνει τις επιχειρήσεις. Οι λόγοι είναι ψυχολογικοί, γιατί ο ελληνικός λαός θα θεωρούσε προδοσία κάθε παραίτηση από το όραμα της “Μεγάλης Ιδέας”. Ο λαός όμως είχε ψηφίσει την 1η Νοεμβρίου του 1920 αποχώρηση από τη Μικρασία.
Ο Κωνσταντίνος επισκέπτεται τη Σμύρνη. Σε απάντηση ο Κεμάλ κηρύσσει “ιερό πόλεμο” κατά των Ελλήνων. Στις 27 Ιουνίου/ 10 Ιουλίου 1921 άρχισε η επίθεση των ελληνικών στρατευμάτων από τέσσερα σημεία για την κατάληψη της `Αγκυρας για να πληγεί το κεμαλικό καθεστώς. Καταλαμβάνονται η Κιουτάχεια και το Δορύλαιο (Εσκή-Σεχίρ) και στις 4/ 17 Αυγούστου ο ελληνικός στρατός πλησιάζει στον Σαγγάριο. Σε μάχη που ακολουθεί ο ελληνικός στρατός παθαίνει πανωλεθρία και η προέλαση του ανακόπτεται (25.000 `Ελληνες στρατιώτες σκοτώνονται ή τραυματίζονται). Ο Κωνσταντίνος επιστρέφει στην Αθήνα και Δ. Γούναρης δηλώνει στη Βουλή ότι ο επιθετικός πόλεμος των Ελλήνων έχει λήξει.
Η υποχώρηση έχει αρχίσει. `Ελληνες στρατιώτες μεταφέρουν τραυματία συνάδελφο τους προς τα μετόπισθεν,
Μετά την αποτυχία στον Σαγγάριο, ο ελληνικός στρατός υποχωρεί γύρω από τη Σμύρνη, ενώ η κυβέρνηση ζητεί απεγνωσμένα τη μεσολάβηση των Δυνάμεων για έναν έντιμο συμβιβασμό με την Τουρκία. Η Αγγλία μόνο θεωρητικά υποστηρίζει τις ελληνικές θέσεις, ενώ η Γαλλία τορπιλίζει κάθε φιλελληνική ενέργεια προμηθεύοντας σύγχρονο πολεμικό υλικό τον Κεμάλ, ο οποίος προτείνει βαρείς όρους ειρήνης: α) απόδοση της Σμύρνης στην Τουρκία β) τοπική αστυνομία της Θράκης και γ) καταβολή πολεμικής αποζημίωσης. Η ελληνική κυβέρνηση τους απορρίπτει και ο πόλεμος συνεχίζεται.
Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου
Στην Ελλάδα η κατάσταση δημιουργεί εστίες πολιτικού προβληματισμού. Το Φεβρουάριο του 1922 οι “Δημοκρατικοί Φιλελεύθεροι” του Αλέξανδρου Παπαναστασίου κυκλοφορούν το “Δημοκρατικό Μανιφέστο”, που έκανε αίσθηση στην ελληνική κοινή γνώμη. Η κυβέρνηση αντιδρώντας καταδικάζει στη δίκη της Λαμίας τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου σε τρία χρόνια φυλάκιση. Οι διώξεις κατά των Βενιζελικών συνεχίζονται ενώ η οικονομία κλυδωνίζεται από τα έξοδα της μικρασιατικής εκστρατείας. Ο Δ. Γούναρης μάταια προσπαθεί να πάρει δάνεια από το εξωτερικό. Οι Αγγλογάλλοι έχουν ακυρώσει όλες τις πιστώσεις από την εποχή της επανόδου του Κωνσταντίνου στην Ελλάδα. `Ετσι ο Γούναρης αναγκάζεται να ακολουθήσει αντιλαϊκή δημοσιονομική πολιτική. Ο υπουργός Οικονομικών Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης συνάπτει με νόμο εσωτερικό αναγκαστικό δάνειο ύψους ενός δισεκατομμυρίου πεντακοσίων εκατομμυρίων δραχμών (Μάρτιος 1922). Το χαρτονόμισμα που κυκλοφορούσε χάνει τη μισή του αξία με αποτέλεσμα ο ελληνικός λαός να χάσει το μισό κατά κεφαλήν εισόδημα του. Το αδιέξοδο των πολεμικών επιχειρήσεων και τα οικονομικά προβλήματα νεκρώνουν κάθε κυβερνητική δραστηριότητα. Η κατάσταση παραμένει η ίδια παρά την αντικατάσταση του Δ. Γούναρη από τον Νικόλαο Στράτο και αυτού από τον Π. Πρωτοπαπαδάκη. Το ίδιο συμβαίνει και στο στρατιωτικό τομέα παρά την αντικατάσταση στην αρχιστρατηγία του Αναστασίου Παπούλα από το στρατηγό Γεώργιο Χατζηανέστη.
Η πυρπόληση της Σμύρνης.
Τη στιγμή αυτή της κυβερνητικής παράλυσης και της διπλωματικής απομόνωσης της Ελλάδας επιλέγει ο Κεμάλ, ο οποίος επιτίθεται στις (13/26 Αυγούστου 1922) κατά των ελληνικών θέσεων στην περιοχή του Αφιόν Καραχισάρ. Ο κεμαλικός στρατός κατευθύνεται προς τη Σμύρνη, ενώ ο ελληνικός στρατός τρέπεται σε φυγή προς τα παράλια. Μεγάλα τμήματα στρατού με τους αξιωματικούς τους αιχμαλωτίστηκαν από τους Τούρκους. Στην Αθήνα ξεσπά κυβερνητική κρίση και η κυβέρνηση Πρωτοπαπαδάκη παραιτείται. Ο βασιλιάς ορκίζει πρωθυπουργό τον Νικόλαο Τριανταφυλλάκο. Ενώ το μέτωπο είχε καταρρεύσει και όσες ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις σώθηκαν επιβιβάζονταν πανικόβλητες στα πλοία, οι δυνάμεις του Κεμάλ μπαίνουν στη Σμύρνη στις 27 Αυγούστου / 8 Σεπτεμβρίου 1922. Πυρπόλησαν την πόλη, έσφαξαν τους κατοίκους μπροστά στα μάτια των ξένων στρατιωτικών Γάλλων, `Αγγλων, Αμερικανών, Ιταλών. Ανάμεσα στα θύματα ήταν και ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, που δε θέλησε να εγκαταλείψει τον ελληνικό πληθυσμό της Σμύρνης. `Οσοι από τους κατοίκους σώθηκαν και δεν πρόλαβαν να φύγουν με πλοία, αιχμαλωτίστηκαν και εστάλησαν σε στρατόπεδα εργασίας στην ενδοχώρα της Μ. Ασία. Οι περισσότεροι πέθαναν από την πείνα και τις επιδημίες.
Ο Εθνομάρτυρας μητροπολίτης Σμύρνης χρυσόστομος
Η μικρασιατική καταστροφή ήταν αποτέλεσμα της υποτέλειας όλων των ελληνικών κυβερνήσεων της εποχής εκείνης για την εξυπηρέτηση των οικονομικών, πολιτικών και στρατηγικών συμφερόντων των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων της εποχής και κυρίως των Αγγλων που κυριαρχούσαν στην περιοχή της Εγγύς και Μέσης Ανατολής και ο πόλεμος των πετρελαίων που παρουσιάστηκαν από τους πολιτικούς της «Μεγάλης Ιδέας» σαν ιερός πόλεμος των Ελλήνων.
Η απόβαση στη Σμύρνη ήταν η αρχή της εθνικής μας τραγωδίας με αποτέλεσμα : 50.000 νεκροί και 75.000 τραυματίες στρατιώτες . Πάνω από 1.500.000 Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πανάρχαιες εστίες των προγόνων τους και να έρθουν σαν πρόσφυγες στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω τους πάνω από 600.000 νεκρούς .
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε ο Ελ. Βενιζέλος με το υπόμνημά του στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης του Παρισιού, στη Μικρά Ασία ζούσαν 1.694.000 Έλληνες. Στη Θράκη και την περιοχή της Κωνσταντινούπολης 731.000. Στην περιοχή της Τραπεζούντας 350.000 και στα Αδανα 70.000.
Σύνολο 2.845.000 Έλληνες που αποτελούσαν το 20% του πληθυσμού της περιοχής που κυριαρχούσε οικονομικά , είχε δε καταφέρει να διατηρήσει την πολιτιστική του κληρονομιά παρ΄ ότι αποτελούσε μειονότητα σε εχθρικό περιβάλλον .
Στις 8 Σεπτεμβρίου του 1922 , οι Τούρκοι μπήκαν στη Σμύρνη και στις 18 του ίδιου μήνα ολοκληρώνεται η εκκένωση της Μ. Ασίας από τα ελληνικά στρατεύματα.
Με τη Σμύρνη στις φλόγες και την απελπισμένη προσπάθεια του μαρτυρικού πληθυσμού της να σωθεί, καταφεύγοντας στα συμμαχικά καράβια, γράφεται η τελευταία σελίδα στην ιστορία των σχέσεων της Ελλάδας με τους «συμμάχους» της στα χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του μικρασιατικού τυχοδιωκτισμού.
Τις μέρες εκείνες διαδραματίζεται ένα από τα πιο απάνθρωπα και αποκαλυπτικά γεγονότα του πολέμου. Οι «σύμμαχοι» της ελληνικής ολιγαρχίας: Αγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί και Αμερικανοί ανέχονται με τη μεγαλύτερη απάθεια να πετιούνται μπρος τα μάτια τους οι Έλληνες στη θάλασσα.
Nikos Deja Vu
http://n1k0s.multiply.com
No comments:
Post a Comment